Πληροφορίες

Πόλη τοῦ ἀποστόλου τῶν ἐθνῶν Παύλου καί τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Πόλη πού κάθε στενό της ὁδηγεῖ καί σέ μιά ἐκκλησία, ὅπου τό φῶς τῶν κεριῶν σήμερα ἑνώνεται μέ τίς προσευχές τῶν πρώτων χριστιανῶν, στούς ὁποίους ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει· «ἀφ᾿ ὑμῶν γάρ ἐξήχηται ὁ λόγος τοῦ Κυρίου· οὐ μόνον ἐν τῇ Μακεδονίᾳ καί ἐν τῇ Ἀχαΐᾳ, ἀλλά καί ἐν παντί τόπῳ ἡ πίστις ὑμῶν ἡ πρός τόν Θεόν ἐξελήλυθεν, ὥστε μή χρείαν ἡμᾶς ἔχειν λαλεῖν τι» (Α' Θε 1,8).
Στή Θεσσαλονίκη, τήν πόλη τῶν ἁγίων, ψηλά στήν Ἄνω πόλη, κάτω ἀπ᾿ τά τείχη, ἀπό τόν 14ο αἰώνα ὀρθώνεται μία ἐκκλησία μικρή καί ταπεινή. Αἰῶνες τώρα δέν παύει νά φιλοξενεῖ κάθε ἁμαρτωλή ψυχή, πού δέεται γιά τή σωτηρία της καί νά ἀκούει τίς προσευχές τῶν παιδιῶν της.
Ὡς φρούριο Ὀρθοδοξίας δεσπόζει ὁ ἱ.ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν, νά μαρτυρεῖ τή ζωντανή παρουσία τῆς Ἐκκλησίας στούς αἰῶνες.
Λίγες πληροφορίες γιά τήν ἱστορία τοῦ ναοῦ ἔχουν σωθεῖ. Ἡ ὀνομασία του κατά τούς βυζαντινούς χρόνους εἶναι ἄγνωστη. Παλιότερα διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι πρόκειται γιά τό ναό τῶν ἁγίων Ἀσωμάτων, πού ἀναφέρεται κατά τούς χρόνους ἐκείνους στή βιβλιογραφία, ὅμως τελικά ἡ ἄποψη αὐτή δέν ἔγινε ἀποδεκτή. Σύμφωνα μέ τήν παράδοση πού διασώθηκε ἀπό τό λαό, τό βυζαντινό ὄνομα τοῦ ναοῦ ἦταν «Ταξιάρχες» (ναός ἀφιερωμένος στούς ἀρχαγγέλους Μιχαήλ καί Γαβριήλ).
Ἦρθαν ὅμως τά δύσκολα χρόνια τῆς τουρκοκρατίας στή «συμβασιλεύουσα» καί ὁ ναός τῶν Ταξιαρχῶν μετατράπηκε ἀπό τόν Giazi Huseyin Bey σέ τζαμί μέ τό ὄνομα iki Serife ἤ iki Serifeli (τζαμί τῶν δύο ἐξωστῶν), ὀνομασία πού ὀφειλόταν στούς δύο ἐξῶστες τοῦ μιναρέ τοῦ τζαμιοῦ. Κατά τή ντόπια παράδοση οἱ δύο αὐτοί ἐξῶστες συμβόλιζαν τούς δύο ἀρχαγγέλους.
Τήν ὀνομασία αὐτή διατήρησε ὁ ναός ὥς τήν ἀπελευθέρωση, στά 1912, ὁπότε τό τζαμί ἔγινε πάλι χριστιανική ἐκκλησία ἀφιερωμένη στούς Ταξιάρχες, Μιχαήλ καί Γαβριήλ.
Σήμερα εἶναι δύσκολο νά ἀναγνωριστεῖ ὁ ἀρχικός ναός, ὕστερα ἀπό τίς ἀναγκαῖες ἐπισκευές καί προσθῆκες πού ἔγιναν στό πέρασμα τῶν αἰώνων. Πρόκειται γιά μονόχωρη μικρή βασιλική, ὅπου ὁ κεντρικός χῶρος περικλειόταν στίς τρεῖς πλευρές του ἀπό στοά σέ σχῆμα «π». Τά δύο σκέλη κατέληγαν ἀνατολικά σέ δύο παρεκκλήσια μέ θολωτή στέγαση δεξιά κι ἀριστερά ἀπό τό ἱερό βῆμα καί ἐπικοινωνοῦσαν μέ τόν ὑπόλοιπο χῶρο μέ ἀνοίγματα. Αὐτά τά δύο παρεκκλήσια χρησίμευαν ὡς «πρόθεση» (βόρεια) καί ὡς «διακονικό» (νότια).
Ἐκεῖνο ὅμως πού ξεχωρίζει σ᾿ αὐτήν τήν ἔπαλξη τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἡ κρύπτη, πού ὑπάρχει στό κάτω μέρος τοῦ ναοῦ. Δεξιά καί ἀριστερά κατά μῆκος τῆς κρύπτης ἀνοίγονται διαδοχικά χωνευτές σαρκοφάγοι. Ὅπως καταλήγουν οἱ μελετητές, οἱ σαρκοφάγοι χρησίμευαν γιά τήν ταφή χριστιανῶν, καί μάλιστα γιά τήν ταφή τῶν μοναχῶν τῆς μονῆς, καθώς ὁ σημερινός ναός τῶν Ταξιαρχῶν φαίνεται νά ἦταν κατά τούς βυζαντινούς χρόνους καθολικό κάποιας μονῆς, τό ὄνομα τῆς ὁποίας δέν σώζεται.
Σώζεται ὅμως ἡ κρύπτη καί ὁ ναός μέ τό καμπαναριό, πού χρόνια ὁλόκληρα δέν σταματᾶ νά καλεῖ τούς πιστούς στή θεϊκή καταφυγή. Στήν ὑλιστική ἐποχή μας κραυγάζει στόν κάθε διαβάτη ἤ εὐλαβῆ προσκυνητή· «Ζῇ Κύριος». Στέκει ὁ ναός τῶν Ταξιαρχῶν στήν Ἄνω πόλη, κάτω ἀπ᾿ τά τείχη, ἕτοιμος νά ξεδιψάσει κάθε διψασμένη ψυχή πού θά πάει κοντά του, νά τήν ὁδηγήσει στή λύτρωση.
Ἀπό ἐδῶ οἱ «ἀρχιστράτηγοι τῶν οὐρανίων στρατιῶν» φρουροῦν τήν πόλη τοῦ Δημητρίου καί σκεπάζουν προστατευτικά τά παιδιά τοῦ Θεοῦ καί ὅλους ὅσους μέ πίστη καταφεύγουν στή βοήθειά τους, προσπίπτοντες καί βοῶντες· «ἐκ τῶν κινδύνων λυτρώσασθε ἡμᾶς ὡς Ταξιάρχαι τῶν ἄνω Δυνάμεων».

 

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ'.
Τῶν οὐρανίωv στρατιῶν Ἀρχιστράτηγοι, δυσωποῦμεv ὑμᾶς ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵvα ταῖς ὑμῶv δεήσεσι, τειχίσητε ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγωv, τῆς ἀΰλου ὑμῶν δόξης, φρουροῦvτες ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτεvῶς καὶ βοῶντας, Ἐκ τῶν κινδύνων λυτρώσασθε ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχαι τῶν ἄνω Δυνάμεων